Zaligebrug

De wereldwijde klimaatverandering en verstedelijking brengen nieuwe uitdagingen met zich mee. Steeds meer rivieren die Nederland doorkruizen tonen pieken in hun waterstanden en door het stijgende waterpeil is er is een toenemende kans op overstromingen. Om de uiterwaarden te herschikken en de ruimte te geven aan de hoeveelheid water is het landelijke project ‘Ruimte voor de Rivier’ gestart, waaronder ook het project ‘Ruimte voor de Waal’ valt. De Zaligebrug maakt onderdeel uit van dit programma en staat symbool voor het nieuwe bewustzijn dat in tijde van klimaatverandering noodzakelijk is.

De brug verbindt het eiland Veur-Lent met de noordelijke Waaloever na de realisatie van de dijkverlegging. De 200 meter lange verbinding is vormgegeven als onderdeel van de padenstructuur in de uiterwaarde – een brug zonder begin- en eindpunt. Bij hoogwater verdwijnt een deel van de brug onder water en kan de oever aan de overzijde via stapstenen bereikt worden. Ten tijde van lagere waterstanden verandert de functie en betekenis van deze elementen en vormen de blokken zitelementen voor de passerende fietsers en wandelaars. Deze beleving maakt de dynamiek van de rivier zichtbaar en ervaarbaar en geeft de directe gevolgen van de stijgende waterniveaus op de omgeving weer. Tegelijkertijd is de brug onderdeel van de oplossing voor dit probleem. Dit geeft de Zaligebrug een hybride vorm: de brug staat boven de natuur, maar maakt tegelijkertijd onderdeel uit van de natuur en de omgeving.

Bij het ontwerp van de Zaligebrug stond de landschappelijke inpassing in de omgeving en de recreatieve waarde in het rivierenpark centraal. De slingerende vorm zorgt voor een natuurlijke aansluiting op de vrije padenstructuur en maakt de brug een vanzelfsprekend onderdeel van de wandelroute. Doordat de brug geleidelijk het land wordt opgetrokken, is de overgang van het kunstwerk naar het aangrenzende maaiveld naadloos.

De slingerende vorm van de brug biedt een constante verandering van perspectief vanaf de brug op de omgeving. De beleving van het water in het rivierenpark wordt geïntensiveerd bij een oversteek over de Waaloever. Bij sterke fluctuatie van het waterpeil verandert de omgeving en de vorm van de brug continu. Hierdoor wordt de dynamiek van het landschap duidelijk zichtbaar. De stepping stones vormen bij hoogwater een looproute naar de brug, waardoor het stromende water tussen de betonplanken van dichtbij beleefd kan worden. Door het leefbaar maken van het water en de omgeving, wordt de brug niet alleen de route naar het eiland toe, het vormt onderdeel van de bestemming.

Natuurlijke materialen en een robuuste detaillering passen bij de identiteit van de plek en kracht van het water waaraan de brug onderhevig is. Door de aanhechting van vuil en slib zal de Zaligebrug een steeds natuurlijker onderdeel worden van het landschap. De constructie van de landbrug is om die reden sober van aard. De totale overspanning wordt door zes opengewerkte betonpijlers verdeeld in zeven gelijke velden. De hoofddraagconstructie bestaat uit twee dubbel gekromde betonliggers met daarop het brugdek. Het hekwerk is open en transparant, zodat het brugdek de beelddrager van de brug blijft. Om het pad te vervolgen zijn in totaal 72 stepping stones geplaatst, met daartussen open voegen. Deze voegen spelen een belangrijke rol in het beeld en de beleving van de brug: ze versterken de leesbaarheid van de losse plankelementen en geven een subtiele relatie met het stromende water.

In januari 2018 bewees de Zaligebrug zich voor het eerst. Het waterpeil steeg tot 12 m NAP+: het hoogste punt in 15 jaar. Op dit moment werd het hoge water een attractie: de brug was alleen bereikbaar via stapstenen en werd de ultieme plek om het hoge water te ervaren. Uiteindelijk kwamen ook de stapstenen onder water te staan, waardoor de brug onbereikbaar werd. De brug benadrukt het dynamische karakter van water door mensen het veranderende rivierlandschap te laten zien en beleven.